دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها

مقدمه

دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها در سال ۱۳۸۷ توسط کمیته دائمی پدافند غیرعامل، اعضای کارگروه دارای اختیارات اصل ۱۲۷ و ۱۳۸ قانون اساسی، تصویب و ابلاغ گردید و تاکنون مبنای اقدام در استانداری‌های کل کشور بوده است، با درخواست اصلاح و بازنگری دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها از ناحیه وزارت کشور و استانداری‌ها و تاثیر نظامات و دستورالعمل‌های ابلاغی از کمیته‌ی دائمی بر این دستورالعمل، از قبیل؛
ـ نظام عملیاتی پدافند مردم‌محور (صیانت و حفاظت از مردم در شرایط اضطراری بحران ناشی از تهدید و جنگ)
ـ نظام آمادگی و رزمایش دستگاه‌های اجرایی در برابر تهدیدات
ـ سند راهبردی پدافند غیرعامل شهری
ـ آئین‌نامه اجرایی ماده۵۸ قانون احکام‌دائمی و بند(پ) ماده۱۰۶ و ماده۱۰۹ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه کشور
ـ آئین‌نامه اجرایی پدافند غیرعامل مرزبانی زیستی و همچنین ارتقاء وظایف و ماموریت استانداری‌ها متناسب با نوع و سطح تهدیدات، دستورالعمل اجرایی پدافند غیرعامل استان‌ها بشرح زیر مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفت؛

ماده۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) کمیته دائمی:  کمیته دائمی(شورای‌عالی) پدافند غیرعامل کشور
۲) سازمان:  سازمان پدافند غیرعامل کشور
۳) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقدامات در حوزه نیروی انسانی، تجهیزات (آماده‌بکاری) و برنامه‌ها که ظرفیت جامعه، زیرساخت و دستگاه‌های اجرایی مسئول را برای پاسخ موثّر به حوادث و سوانح در حداقل زمان، ناشی از تهدیدات سایبری، شیمیایی، زیستی، پرتوی، نظامی و ترکیبی افزایش می‌دهد بطوری‌که خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را به حداقل می‌رساند.
۴) رزمایش: تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی ( دورمیزی) است که براساس سناریوهای احتمالی شبیه‌سازی و با روش‌های‌گوناگون اجرا می‌گردد و باعث کشف آسیب‌پذیری و ارتقاء آمادگی‌های دستگاهی و انفرادی و ارزیابی کارآیی اقدامات برای مقابله با تهدیدات می‌شود.
۵) دستگاه اجرایی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌های دولتی و کلیه دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، دستگاه‌های اجرایی نامیده می‌شوند.

ماده۲ـ اسناد بالادستی
۱) رهنمودها، احکام، منویات و تدابیر مقام معظّم رهبری(مدظله‌العالی)
۲) سیاست‌های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابلاغی مقام معظّم رهبری(مدظله‌العالی)
۳) سیاست‌های کلی امنیت ملی در حوزه امنیت داخلی ابلاغی مقام معظّم رهبری(مدظله‌العالی)
۴) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور
۵) قوانین و سیاست‌های کلی برنامه‌های پنج‌ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران
۶) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور

ماده۳ـ دامنه شمول
استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و شهرداری‌های کل کشور و سایر دستگاه‌های اجرایی استانی‌ و شهرستانی و نیز دستگاه‌های اجرایی ملی مستقر در استان‌ها مشمول این دستورالعمل قرار می‌گیرند.

ماده۴ـ هدف
استقرار و نهادینه‌سازی ـ روزآمدی، هدایت، راهبری، اجرا، نظارت، بازخورد و اصلاح ـ نظام پدافند غیرعامل در مقابل تهدیدات نظامی، زیستی، پرتوی، سایبری و الکترونیک، شیمیایی و ترکیبی و اقدامات خصمانه دشمن و کاهش آسیب‌پذیری و تداوم چرخه ارائه خدمات ضروری برای مردم در سطح استان و شهرستان،

ماده۵ـ منظور
۱)  برآورد و احصاء تهدیدات دشمن در مراکز و زیرساخت‌های حیاتی، حساس و مهم مستقر در استان و شهرستان
۲) ارتقاء آمادگی مردم قبل از بحران برای مواجهه با وضعیّت اضطراری،
۳) افزایش آستانه مقاومت مردمی در برابر پیامدهای ناشی از وقوع تهدیدات دشمن،
۴) تداوم خدمات‌رسانی به مردم استان و شهرستان در وضعیت اضطراری ناشی از تهدیدات خصمانه دشمن،
۵) بهینه‌سازی، ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی، یکپارچه‌سازی و ایجاد وحدت رویه در امور پدافندغیرعامل استان‌ها و شهرستان‌ها،
۶) ایجاد بستر مناسب برای پیاده‌سازی مصوبات کمیته دائمی و طرح‌های پدافند غیرعامل در استان‌ها و شهرستان‌ها،

ماده۶ـ ارکان پدافند غیرعامل استان
ـ شورای پدافندغیرعامل استان
ـ اداره کل پدافند غیرعامل استانداری
ـ کارگروه‌های تخصصی پدافند غیرعامل
ـ شورا‌ی پدافند غیرعامل شهرستان

ماده۷ـ مأموریت شورا‌ی پدافند غیرعامل استان
شورا‌ی پدافند غیرعامل استان مأموریت برنامه‌ریزی، هدایت، سازماندهی، راهبری و نظارت بر اقدامات پدافند غیرعامل شامل؛ فرهنگ‌سازی، ایجاد آمادگی، ارتقاء آستانه مقاومت و تحمل مردم، کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و سرمایه‌های استان، صیانت و اداره امور مردم، تسهیل مدیریت بحران در شرایط اضطراری، تدوین طرح‌های جابجایی و استقرار مردم، تداوم چرخه خدمات اساسی و تامین نیازهای ضروری مردم و نهادینه‌سازی اصول، الزامات و ملاحظات فنی مهندسی پدافند غیرعامل در طرح‌ها و پروژه‌های استانی از طریق دستگاه‌های اجرایی را برعهده دارد.

ماده۸ـ وظایف شورای پدافند غیرعامل استان
۱) شناسایی دارائی‌ها و سرمایه‌های حیاتی و حساس استان و سطح‌بندی آنها،
۲) بررسی و تأیید تهدیدات وآسیب‌پذیری‌های استان در حوزه‌های مردم محور،
۳) پیگیری و نظارت بر تهیه شناسنامه اماکن طبقه‌بندی شده در استان،
۴) بررسی و تصویب برنامه اجرایی پدافند غیرعامل استان در حوزه‌‌های مختلف و تعیین منابع مالی موردنیاز از طریق مراجع ذی‌ربط در چارچوب قوانین و مقرّرات،
۵) نظارت بر رعایت استانداردها، آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های فنی و اجرایی پدافند غیرعامل استان،
۶) ایجاد و سازماندهی و راه‌اندازی کارگروه‌های تخصّصی و نظارت بر عملکرد آنها،
۷) بررسی و تائید طرح‌های اجرایی پدافند غیرعامل پیشنهادی کارگروه‌های تخصّصی و نظارت بر اجرای آنها،
۸) نظارت بر انجام آموزش، فرهنگ‌سازی و پژوهش‌های تخصصی به‌منظور نهادینه‌سازی پدافند غیرعامل در سطح استان با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط،
۹) نظارت بر اجرای سیاست‌ها و راهبردهای کلان ابلاغی کمیته دائمی در استان،
۱۰) هماهنگی و برقراری تعامل با وزارت کشور و سازمان در راستای اجرایی شدن اهداف و سیاست‌های ابلاغی پدافند غیرعامل،
۱۱) هماهنگی و نظارت بر تمرین‌ها و رزمایش‌های مختلف پدافند غیرعامل استان،
۱۲) سازماندهی مناسب دستگاه‌ها و مدیریت صحنه عملیات امداد نجات و مردم‌یاری و استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بسیج در بحران‌ ناشی از اقدامات دشمن،
۱۳) بررسی میزان آمادگی دستگاه‌های اجرایی استان جهت اداره امور مردم و تأمین نیازهای ضروری در شرایط بحران ناشی از اقدامات دشمن،
۱۴) اطلاع‌رسانی مناسب جهت ایجاد آرامش روحی و روانی برای مردم و مقابله با عملیات روانی دشمن،
۱۵) ایجاد هماهنگی و ارتقای هم‌افزایی با شورای مدیریت بحران استان جهت تسهیل مدیریت شرایط اضطراری،
۱۶) هماهنگی و تعامل با استان‌های همجوار جهت شناسایی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های یکدیگر و اشراف بر تاثیر پیامدهای تهدیدات دشمن نسبت به مردم و زیرساخت‌های مشترک با هدف مساعدت و همکاری متقابل در شرایط اضطراری

ماده۹ـ اعضاء شورای پدافند غیرعامل استان
۱) استاندار ( رئیس شورا)
۲) معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استان/ معاون امنیتی و انتظامی استان
۳) فرمانده ارشد آجا در استان
۴) فرمانده سپاه استان
۵) فرمانده ناحیه انتظامی استان
۶) دادستان مرکز استان
۷) مدیرکل اطلاعات استان
۸) مدیرکل صدا و سیمای استان
۹) رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان
۱۰) مدیرکل مدیریت بحران استان
۱۱) فرماندار شهرستان مرکز استان
۱۲) شهردار شهر مرکز استان
۱۳) رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان
۱۴) مدیرکل ارتباطات و فناوری استان
۱۵) رئیس دانشگاه اصلی استان ( ارشد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)
۱۶) مدیرکل پدافند غیرعامل استان (دبیر شورا)
معاونین استاندار، فرمانداران، رؤسای کارگروه‌های تخصّصی پدافند غیرعامل و سایر مدیران دستگاه‌های اجرایی، بنا به موضوع و ضرورت با نظر رئیس شورا در جلسه شرکت می‌کنند.
تبصره۱ـ استاندار می‌تواند معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استان(یا معاون امنیتی ـ انتظامی) را با اختیارات کافی بعنوان جانشین رئیس شورا تعیین کند.
تبصره۲ـ حکم رئیس شورای پدافند غیرعامل استان توسط رئیس ستادکل نیروهای مسلح و رئیس کمیته دائمی و احکام سایر اعضای شورای پدافند غیرعامل استان، توسط استاندار صادر می‌شود.
تبصره۳ـ مدیرکل پدافند غیرعامل استان از بین مدیران مجرّب، باسابقه و آشنا با موضوعات پدافند غیرعامل با حکم استاندار منصوب می‌شود.
تبصره۴ـ  استاندار با هماهنگی سازمان می‌تواند مدیرکل پدافند غیرعامل استان را از بین نظامیان دارای سابقه و آشنا با حوزه پدافند غیرعامل با حفظ شغل و جایگاه سازمانی در نیروهای مسلح منصوب کند.
تبصره۵ـ کلیه منصوبین در مشاغل پدافند غیرعامل استان‌ها بویژه مدیران کل پدافند غیرعامل موظّف به گذراندن دوره‌های آموزشی پدافند غیرعامل و تداوم آن، تحت‌نظر سازمان هستند
تبصره۶ـ جلسات شورای پدافند غیرعامل استان ماهی یکبار با حضور دوسوم اعضاء برگزار می‌شود؛ مصوبات و تصمیمات شورا با تائید استاندار برای کلیه دستگاه‌های اجرایی استان لازم الاجراست.

ماده۱۰ـ اداره کل پدافند غیرعامل استان
به‌منظور پیگیری و تحقق مأموریت‌های پدافند غیرعامل در استان، اداره کل پدافند غیرعامل استان زیر نظر معاون سیاسی، امنیتی، اجتماعی/ معاون امنیتی ـ انتظامی ایجاد می‌گردد؛ ساختار سازمانی و شرح وظایف تفصیلی اداره کل پدافند غیرعامل، توسط وزارت کشور با هماهنگی سازمان تهیه و ابلاغ می‌شود.
تبصره۱ ـ اداره کل پدافند غیرعامل استان می‌تواند درصورت نیاز برابر مقررات و دستورالعمل‌های مربوط از خدمات منابع انسانی دستگاه‌های اجرایی استان و نیروهای مسلّح استفاده کند.
تبصـره۲ـ اداره کل پدافند غیرعامل می‌تواند از طریق سازمان و با تصویب ستاد کل نیروهای مسلّح، افسران وظیفه دارای مدرک تخصّصی موردنیاز راـ در سقف و سهمیه مشخص شده توسط ستادکلـ بصورت اَمریه بکارگیری کند.
تبصره۳ـ ارتباطات اداری و مکاتبات اداره کل پدافند غیرعامل استان در حوزه‌های استانداری و وزارت کشور از طریق سلسله مراتب وزارت کشور و در سایر حوزه‌های زیرساختی در استان، بصورت مستقیم با سازمان و دستگاه اجرایی ذی‌ربط اقدام می‌شود.

ماده۱۱ـ وظایف اداره کل پدافند غیرعامل استان (دبیرخانه)
۱) بررسی و تنظیم طرح‌ها و پیشنهادات و اولویت‌بندی موضوعات و طرح در جلسات شورای پدافند غیرعامل استان،
۲) تهیه و تدوین برنامه‌های سالانه پدافند  غیرعامل در راستای اهداف و راهبردهای ابلاغی سالانه سازمان،
۳) پیگیری ابلاغ مصوبات شورای پدافند غیرعامل استان به سازمان‌های ذی‌ربط و نظارت بر روند اجرای آنها،
۴) تهیه گزارش‌های مستمر و ادواری از آخرین وضعیّت پدافند غیرعامل استان و انعکاس نقایص، معایب و مشکلات به شورای پدافند غیرعامل استان و وزارت کشور،
۵) هماهنگی جهت تشکیل جلسات شورای پدافند غیرعامل استان،
۶) نظارت بر عملکرد کارگروه‌های تخصصی استان،
۷) مستندسازی گزارش‌ها، اسناد، اطلاعات، مذاکرات و صورتجلسات شورای پدافند غیرعامل استان،
۸) ارسال مصوبات، روند پیشرفت و اجرای مصوبات و ارزیابی مستمر اقدامات و جلسات به وزارت کشور و سازمان،
۹) نظارت بر عملکرد شورای پدافند غیرعامل شهرستان‌ها،                                   

ماده۱۲ـ شورای پدافند غیرعامل شهرستان
۱) بمنظور هماهنگی، پیگیری و اجرایی نمودن اهداف پدافند غیرعامل و مصوبات کمیته دائمی در حوزه شهرستان از جمله؛ سند راهبردی پدافند غیرعامل شهریـ مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۰۲۲ـ  و نظام عملیاتی پدافند مردم محورـ مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۰۶۰ـ شورای پدافند غیرعامل شهرستان در فرمانداری هر شهرستان به ریاست فرماندار و با عضویت اعضای متناظر شورای پدافند غیرعامل استان تشکیل خواهد شد.
۲) فرماندار بعنوان رئیس شورای پدافند غیرعامل شهرستان با حکم استاندار و رئیس شورای پدافند غیرعامل استان منصوب می‌شود و سایر اعضای شورای پدافند غیرعامل شهرستان با حکم فرماندار تعیین می‌شوند؛ دبیر شورا، معاون فرماندار و دبیرخانه این شورا برعهده مدیر پدافند غیرعامل فرمانداری بوده که با حکم فرماندار منصوب می‌شوند.
تبصره ـ این شورا هر ماه یکبار تشکیل و ضمن نظارت بر مصوبات ابلاغی از کمیته دائمی و شورای پدافند غیرعامل استان، نسبت به پیگیری و اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل مربوط به دستگاه‌های اجرایی شهرستان اقدام می‌کند.

ماده۱۳ـ  کارگروه‌های تخصّصی
برای شناسایی تهدیدات، مخاطرات و آسیب‌پذیری‌ها در حوزه مردم و زیرساخت‌های استان و ارائه راهکارهای مناسب به‌منظورکاهش آسیب‌پذیری‌ها و خسارت‌های احتمالی، ارائه نظرات کارشناسی در اجرای مصوبات شورای پدافند غیرعامل استان،  فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و اجرای برنامه‌های آموزشی برای اقشار مختلف جامعه، کارگروه‌های‌ تخصّصی زیر، در تابعیت شورای پدافند غیرعامل استان تشکیل می‌گردند؛
۱ـ کارگروه امنیت و دفاع ( غیرعامل)
۲ـ کارگروه زیستی
۳ـ کارگروه پشتیبانی و تامین نیازهای ضروری
۴ـ کارگروه خدمات و امداد و نجات
۵ـ کارگروه سایبری و الکترونیک
۶ـ کارگروه حمل و نقل و جابجایی
۷ـ کارگروه مشارکت مردمی (مردم محور)
۸ـ کارگروه امور فرهنگی و اجتماعی
۹ـ کارگروه کالبدی و زیربنایی
۱۰ـ کارگروه کشاورزی و امنیت غذایی
۱۱ـ کارگروه حقوقی و قضایی
اعضاء و شرح وظایف کارگروه‌های تخصّصی به پیوست می‌باشد.

ماده۱۴ـ  استاندار بعنوان رئیس شور‌ای پدافند غیرعامل استان موظّف است باتوجه به ماهیت تهدیدات، مخاطرات و حوادث استان « قرارگاه‌‌ عملیاتی پدافند غیرعامل استان» را در حوزه‌‌های زیستی، شیمیایی، پرتوی و مردم‌محور تشکیل و برابر با ساختارها و نظام‌های عملیاتی مصوّب کمیته‌ی دائمی اقدام کند.
تبصره۱ـ استاندار، فرمانده قرارگاه عملیاتی پدافند غیرعامل استان و فرمانده سپاه استانی، جانشین قرارگاه عملیاتی پدافند غیرعامل استان می‌باشند.
تبصره۲ـ با حکم رئیس ستادکل نیروهای مسلح و وزیر کشور، استاندار بعنوان فرمانده قرارگاه عملیاتی پدافند غیرعامل استان منصوب می‌گردد.
تبصره۳ـ با حکم فرمانده کل سپاه و رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، فرمانده سپاه استان بعنوان جانشین قرارگاه عملیاتی پدافند غیرعامل استان منصوب می‌گردد

ماده۱۵ـ تصمیمات و مصوبات شورای پدافند غیرعامل استان که به تائید اکثریت اعضاء شورا رسیده و توسط استاندار ابلاغ می‌شود برای کلیه دستگاه‌های اجرایی استانی لازم الاجرا بوده و مستنکفین از اجرای آنها به تشخیص استاندار توسط دادستان، پیگیری قضایی و وفق مقررّات و قوانین امنیتی و دفاعی، اقدام قضایی مناسب انجام می‌شود.

ماده۱۶ـ سازمان با همکاری دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، اسناد تفصیلی، دستورالعمل، ضوابط و طرح‌های عملیاتی موردنیاز برای اجرای این دستورالعمل را تهیه و به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ می‌کند.

ماده۱۷ـ سازمان مسئول نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل بوده و هر نوع اصلاح و بازنگری برای آن، با پیشنهاد وزارت کشور و سازمان به تصویب کمیته دائمی می‌رسد.

ماده۱۸ـ این تصویب‌نامه در هجده ماده و سیزده تبصره و یک پیوست در پنجاه و یکمین جلسه کمیته دائمی به‌تاریخ بیست و ششم اسفندماه سال یکهزار و سیصد ونود و نه هجری شمسی به‌تصویب رسید.