برنامه اقدام مخاطره زلزله_ وزارت علوم، تحقیقات و فناورى

برنامه اقدام مخاطره زلزله، مجموعه تكالیف و وظایف وزارت علوم، تحقیقات و فناورى است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مدیریت بحران و با توجه به حدود وظایف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملی كاهش خطر حوادث و سوانح، رویكرد پیشگیرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبیعی و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكالیف و وظایف دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت بحران در این برنامه بر همین اساس تدوین گردیده است. ضرورت دارد این موارد كلی مورد توجه كلیه دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی و نهادهاى عمومی قرار گیرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصی تشکیل‌شده در كمیته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر یك از گروه‌های تخصصی در ارتباط با یك مخاطره خاص به مطالعات قوانین، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرایط كنونی كشور، شرایط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظایف و اختیارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مدیریت بحران كشور به تدوین اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوین این اقدام‌ها، تیم‌هاى تخصصی جلسات مشتركی با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمینان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظایف و مسئولیت آن‌ها نیز انجام گیرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئولیت مستقیم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقیم دارند و تعدادى دیگر تحت تأثیر مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و سایر دستگاه‌های نیازمند، تدابیر و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گیرد. كلیه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كلیه مخاطرات متنوع تهدیدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئولیتی خود انجام دهند.
در فرایند مدیریت خطر و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحلیل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزیابی مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحلیل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسایی در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنیادین هستند. ضرورت ویژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رویكردها و اجراى اقدامات پیشگیرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمایند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار یا پشتیبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوین برنامه عملیاتی، در صورت نیاز به همكارى دستگاه دیگر توافق و تفاهم‌های اولیه را انجام داده باشد. در این راستا، سازمان مدیریت بحران كشور مسئولیت هماهنگی و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخیص بالاترین مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصی تشكیل داده و با مسئولیت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نماید. همچنین باید هزینه‌های همكارى و پشتیبانی در ردیف برنامه‌های عملیاتی سالانه دستگاه‌های همكار و پشتیبان لحاظ گردد كه پس از تأیید سازمان مدیریت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت علوم، تحقیقات و فناورى در مخاطره زلزله، ارائه شده است.

هدف 1: بهبود نظام حكمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تأكید بر مدیریت یكپارچه و هماهنگ
اقدام اولویت‌دار: به‌اشتراک‌گذارى تجربیات و توانمندی‌‌های ایران در زمینه دانش زلزله و تلاش در ایجاد ارتباطات بین‌المللی
خروجی مورد انتظار: ارائه کمک به کشور‌های نیازمند و کسب درآمد از طریق صدور دانش فنی
دستگاه/ های همکار: سازمان صداوسیما جمهورى اسلامی ایران، نهاد‌های تخصصی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی)
دستگاه/ های پشتیبان: وزارت امور خارجه جمهورى اسلامی ایران، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه

‌هدف 2: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر
اقدام اولویت‌دار: افزایش تعداد ایستگاه‌‌های لرزه‌نگارى
خروجی مورد انتظار: شناسایی گسل‌های فعال و افزایش دقت تعیین مکان زلزله‌ها
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: افزایش تعداد دستگاه‌‌های لرزه‌نگارى پرتابل با هدف مونیتورینگ گسل‌ها
خروجی مورد انتظار: ارزیابی جنبائی گسله‌‌های مهم با اولویت کلان‌شهرها و مراکز جمعیتی بزرگ و تأسیسات راهبردى و ثبت پس‌لرزه‌‌های زلزله‌‌های تأثیرگذار
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تهیه کاتالوگ کامل زمین‌لرزه‌‌های ایران
خروجی مورد انتظار: اطلاع از چگونگی پراکنش زلزله‌ها در ایران
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: راه‌اندازی سامانه آموزش و دریافت اطلاعات پیش‌نشانگرها
خروجی مورد انتظار: برقرار امکان دریافت اطلاعات مردمی از پیش‌نشانگر‌های‌ زلزله
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: فعال کردن مرکز پیش‌نشانگر‌های‌ زلزله و راه‌اندازی مراکز پیش‌نشانگرى در کشور
خروجی مورد انتظار: اظهارنظر در مورد شایعات وقوع زلزله، اعلام احتمال وقوع زلزله و تلاش براى رسیدن به سطحی از پیشبینی زلزله
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت راه و شهرسازى (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازى) ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح
دستگاه/ های پشتیبان: وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه

اقدام اولویت‌دار: توسعه تحقیقات و پژوهش درخصوص پیشگیرى و کاهش اثرات زلزله
خروجی مورد انتظار: ارتقاى شناخت، نوآورى، فناورى و پژوهش‌های بنیادى و کاربردى
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى، وزارت نیرو، وزارت نفت، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر دستگاه‌‌های موضوع ماده ٢ قانون
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعلیم و آموزش بدو خدمت و ضمن خدمت براى کارکنان دستگاه‌‌های اجرایی ذی‌ربط در ارتباط با زلزله
خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش کارکنان
دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزارت نیرو، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت جهاد کشاورزى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران

اقدام اولویت‌دار: تعریف، تدوین و اجراى دوره‌‌های آموزشی اختصاصی براى مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و مجریان ذی‌ربط در ارتباط با زلزله
خروجی مورد انتظار: کاهش خطر، افزایش کارآمدى دستگاه‌‌های اجرایی
دستگاه/ های همکار: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور)، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازى، ستاد کل نیرو‌های مسلح، وزارت کشور، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت جهاد کشاورزى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران

اقدام اولویت‌دار: افزایش دانش و مهارت دانش‌آموزان و دانشجویان در به حداقل رساندن آسیب‌‌های ناشی از مخاطره زلزله
خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش دانش‌آموزان و دانشجویان
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى، وزارت نیرو، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور)، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران

‌‌‌هدف 3: پاسخ مؤثر به حوادث و سوانح و بازسازى با مشارکت مردم در تمامی ابعاد کالبدى، اقتصادى، اجتماعی، نهادى و محیط زیستی
اقدام اولویت‌دار: ایجاد و یا تقویت مراکز پایش و هشدار زلزله
خروجی مورد انتظار: هشدار بهنگام مخاطرات زمین‌ساخت
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت راه و شهرسازى
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ایجاد و یا تقویت مراکز پایش و هشدار سونامی
خروجی مورد انتظار: پیشبینی دقیق و هشدار بهنگام مخاطرات زمین‌ساخت
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: ایجاد و یا تقویت مراکز پایش و هشدار آتشفشان
خروجی مورد انتظار: پیشبینی دقیق و هشدار بهنگام مخاطرات زمین‌ساخت
دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه