برنامه اقدام مخاطره سیلاب_ وزارت جهاد کشاورزى

برنامه اقدام مخاطره سیلاب، مجموعه تكاليف و وظايف وزارت جهاد کشاورزى است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مديريت بحران و با توجه به حدود وظايف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملي كاهش خطر حوادث و سوانح، رويكرد پيشگيرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبيعي و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكاليف و وظايف دستگاه‌های مشمول قانون مديريت بحران در اين برنامه بر همين اساس تدوين گرديده است. ضرورت دارد اين موارد كلي مورد توجه كليه دستگاه‌های اجرايي دولتي و غيردولتي و نهادهاى عمومي قرار گيرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصي تشکیل‌شده در كميته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر يك از گروه‌های تخصصي در ارتباط با يك مخاطره خاص به مطالعات قوانين، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرايط كنوني كشور، شرايط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظايف و اختيارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مديريت بحران كشور به تدوين اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوين اين اقدام‌ها، تيم‌هاى تخصصي جلسات مشتركي با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمينان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظايف و مسئوليت آن‌ها نيز انجام گيرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئوليت مستقيم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقيم دارند و تعدادى ديگر تحت تأثير مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و ساير دستگاه‌های نيازمند، تدابير و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گيرد. كليه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كليه مخاطرات متنوع تهديدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئوليتي خود انجام دهند.
در فرايند مديريت خطر و اتخاذ اقدامات پيشگيرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحليل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزيابي مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحليل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسايي در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنيادين هستند. ضرورت ويژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رويكردها و اجراى اقدامات پيشگيرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمايند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار يا پشتيبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوين برنامه عملياتي، در صورت نياز به همكارى دستگاه ديگر توافق و تفاهم‌های اوليه را انجام داده باشد. در اين راستا، سازمان مديريت بحران كشور مسئوليت هماهنگي و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخيص بالاترين مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصي تشكيل داده و با مسئوليت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نمايد. همچنين بايد هزینه‌های همكارى و پشتيباني در رديف برنامه‌های عملياتي سالانه دستگاه‌های همكار و پشتيبان لحاظ گردد كه پس از تأييد سازمان مديريت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت جهاد کشاورزى در مخاطره سیلاب، ارائه شده است.

‌هدف 1: بهبود نظام حكمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تأكید بر مدیریت یكپارچه و هماهنگ

اقدام اولویت‌دار: بازنگرى و تنظیم قوانین موردنیاز اعمال مدیریت جامع حوزه آبخیز ‌

خروجی مورد انتظار: عبور از عدم بخشی نگری، موازی کاری و اقدامات جزیره‌ای و ایجاد انسجام سازمانی دستگاه‌ها و اقدامات دخیل ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازى، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تنقیح قوانین، تعیین قوانین ناسخ و منسوخ و ساماندهی قوانین پراکنده و غیرمنسجم در خصوص مدیریت سیلاب در کشور (با تأکید بر پیشگیرى و مدیریت خطر) ‌

خروجی مورد انتظار: وضع قوانین جامع، یکپارچه و منسجم ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى (سازمان هواشناسی کشور)، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

‌هدف 2: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر

اقدام اولویت‌دار: تهیه و انتشار نقشه‌هاى پهنه‌بندی سیلاب‌

خروجی مورد انتظار: نقشه‌هاى پهنه‌بندی سیلاب در مقیاس ٢٥٠٠٠:١ تا  ١:١٠٠٠٠(مناطق شهرى و روستایی بر اساس اولویت) ‌

دستگاه/ های همکار: (وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)، وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه و اجراى طرح‌هاى آبخیزدارى در مناطق سیل‌خیز کشور با مشارکت مردم و مقابله با جنگل‌زدایی (با اولویت حوضه‌هاى بالادست سدها) ‌

خروجی مورد انتظار: کاهش خطر سیلاب، جلوگیرى از فرسایش خاک، تثبیت خاک، تقویت پوشش گیاهی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: ارائه طرح جامع آبخیزدارى و کاهش احتمال وقوع سیلاب در کانون‌هاى جمعیتی شهرى و روستایی کشور ‌

خروجی مورد انتظار: طرح مصوب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان برنامه و بودجه، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت کشور، وزارت آموزش و پرورش، وزارت راه و شهرسازى، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: پهنه‌بندی و اولویت‌بندی حوزه‌هاى آبخیز و مناطق مستعد پخش سیلاب با اولویت حوضه‌هاى مشرف‌به دشت‌هاى ممنوعه‌

خروجی مورد انتظار: گزارش، نقشه ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت نیرو، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه و تهیه طرح آبخیزدارى و آبخوان‌داری در حوزه‌هاى فاقد سد و مرزى ‌

خروجی مورد انتظار: طرح مصوب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تهیه طرح آبخوان‌داری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان‌هاى کشور ‌

خروجی مورد انتظار: طرح مصوب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تعیین سطح بهینه کاربری‌ها به‌منظور کاهش فرسایش خاک و انواع حرکت‌هاى توده‌ای زمین ‌

خروجی مورد انتظار: گزارش و نقشه ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، وزارت راه و شهرسازى، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان نقشه‌برداری کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: افزایش تعامل بین مروجان، محققان، بخش اجرا و جوامع محلی ‌

خروجی مورد انتظار: مشارکت و تبادل نظرات ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت نیرو ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: پهنه‌بندی میزان و شدت فرسایش و رسوب خاک ناشی از سیلاب (گزارش و نقشه) ‌

خروجی مورد انتظار: گزارش و نقشه ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان مدیریت بحران کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: به‌روزرسانی، پهنه‌بندی و اولویت‌بندی فرسایش خاک در سطح ملی ‌

خروجی مورد انتظار: گزارش و نقشه ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارتخانه‌هاى نیرو، علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، وزارتخانه‌هاى راه و شهرسازى و صنعت، معدن و تجارت، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: حفظ و احیا، توسعه و بهره‌برداری از منابع طبیعی ‌

خروجی مورد انتظار: حفاظت و تقویت پوشش گیاهی ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارتخانه‌هاى کشور، نیرو، راه و شهرسازى، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شوراى عالی شهرسازى و معمارى، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه و تهیه طرح آبخیزدارى و آبخوان‌داری در حوزه بالادست قنوات ‌

خروجی مورد انتظار: طرح مصوب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: بررسی وضعیت موجود بهره‌برداران منابع طبیعی و خصوصیات وضعیت اقتصادى و اجتماعی آن‌ها و نوع نیاز آنان به دانش فنی ‌

خروجی مورد انتظار: گزارش ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت راه و شهرسازى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

‌هدف 3: اولویت‌دهی و توسعه اقدامات كاهش خطر و سرمایه‌گذاری در راستاى افزایش تاب‌آوری

اقدام اولویت‌دار: برنامه‌ریزی براى اسکان عشایر در مناطق با خطر بالاى سیلاب ‌

خروجی مورد انتظار: کاهش صدمات احتمالی وقوع سیلاب به عشایر ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازى، وزارت کشور‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور‌

‌

‌هدف 4: تحقق جامعه‌محورى مدیریت بحران

اقدام اولویت‌دار: انتقال اطلاعات و دانش به‌منظور افزایش سطح آگاهی و دانش بهره‌برداران و جوامع محلی در قالب دوره‌ها با سرفصل مصوب و ارائه آموزش‌هاى همگانی از طریق رسانه‌ها ‌

خروجی مورد انتظار: مشارکت جوامع محلی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: توسعه طرح‌هاى آبخیزدارى و آبخوان‌داری در مناطق سیل‌خیز کشور با مشارکت مردم ‌

خروجی مورد انتظار: کاهش خطر سیلاب و ارتقاى بهره‌وری نزولات آسمانی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت جهاد کشاورزى، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: توسعه تشکل‌هاى مردم‌نهاد (تعاونی‌ها، اتحادیه‌ها، مجامع خیرین و دیگر سازمان‌هاى مردم‌نهاد) در حوزه منابع طبیعی و آبخیزدارى ‌

خروجی مورد انتظار: کاهش خطر سیلاب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت جهاد کشاورزى، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: بررسی و شناسایی دانش بومی در زمینه آبخیزدارى و آبخوان‌داری ‌

خروجی مورد انتظار: گزارش ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناورى‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت جهاد کشاورزى، وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌