برنامه اقدام مخاطره سیلاب_ وزارت نیرو

برنامه اقدام مخاطره سیلاب، مجموعه تكاليف و وظايف وزارت نیرو است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مديريت بحران و با توجه به حدود وظايف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملي كاهش خطر حوادث و سوانح، رويكرد پيشگيرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبيعي و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكاليف و وظايف دستگاه‌های مشمول قانون مديريت بحران در اين برنامه بر همين اساس تدوين گرديده است. ضرورت دارد اين موارد كلي مورد توجه كليه دستگاه‌های اجرايي دولتي و غيردولتي و نهادهاى عمومي قرار گيرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصي تشکیل‌شده در كميته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر يك از گروه‌های تخصصي در ارتباط با يك مخاطره خاص به مطالعات قوانين، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرايط كنوني كشور، شرايط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظايف و اختيارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مديريت بحران كشور به تدوين اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوين اين اقدام‌ها، تيم‌هاى تخصصي جلسات مشتركي با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمينان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظايف و مسئوليت آن‌ها نيز انجام گيرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئوليت مستقيم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقيم دارند و تعدادى ديگر تحت تأثير مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و ساير دستگاه‌های نيازمند، تدابير و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گيرد. كليه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كليه مخاطرات متنوع تهديدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئوليتي خود انجام دهند.
در فرايند مديريت خطر و اتخاذ اقدامات پيشگيرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحليل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزيابي مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحليل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسايي در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنيادين هستند. ضرورت ويژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رويكردها و اجراى اقدامات پيشگيرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمايند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار يا پشتيبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوين برنامه عملياتي، در صورت نياز به همكارى دستگاه ديگر توافق و تفاهم‌های اوليه را انجام داده باشد. در اين راستا، سازمان مديريت بحران كشور مسئوليت هماهنگي و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخيص بالاترين مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصي تشكيل داده و با مسئوليت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نمايد. همچنين بايد هزینه‌های همكارى و پشتيباني در رديف برنامه‌های عملياتي سالانه دستگاه‌های همكار و پشتيبان لحاظ گردد كه پس از تأييد سازمان مديريت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت نیرو در مخاطره سیلاب، ارائه شده است.

‌هدف 1: بهبود نظام حكمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تأكید بر مدیریت یكپارچه و هماهنگ

اقدام اولویت‌دار: تنقیح قوانین، تعیین قوانین ناسخ و منسوخ و ساماندهی قوانین پراکنده و غیرمنسجم در خصوص مدیریت سیلاب در کشور (با تأکید بر پیشگیرى و مدیریت خطر) ‌

خروجی مورد انتظار: وضع قوانین جامع، یکپارچه و منسجم ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى (سازمان هواشناسی کشور)، سازمان حفاظت محیط‌زیست ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تهیه، تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌هاى پایش و ارزیابی خسارات سیلاب ‌

خروجی مورد انتظار: دستورالعمل‌ها و چک‌لیست‌های پایش و ارزیابی ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، وزارت راه و شهرسازى، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: به اشتراک‌گذاری و انتقال تجربیات ملی در ارتباط با سیلاب و استفاده از تجربیات بین‌المللی ‌

خروجی مورد انتظار: ارائه کمک به کشور‌هاى نیازمند و کسب درآمد از طریق صدور دانش فنی، ارتقاى دانش داخلی با استفاده از تجربیات بین‌المللی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، سازمان صداوسیما جمهورى اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت امور خارجه جمهورى اسلامی ایران، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

‌هدف 2: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر

اقدام اولویت‌دار: تهیه و اجراى طرح جامع کنترل سیلاب (I.F.M.) در حوضه‌هاى پرخطر و مناطق داراى اولویت ‌

خروجی مورد انتظار: برنامه اقدامات موردنیاز بر اساس مطالعات جامع (شناسایی و اولویت‌بندی‌ها) به تفکیک دستگاه‌هاى متولی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، وزارت راه و شهرسازى، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات (سازمان فضایی ایران) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: آزادسازى تصرفات مزاحم در بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل‌هاى داراى اولویت ‌

خروجی مورد انتظار: آزادسازى بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل‌ها براى عبور ایمن سیلاب‌هاى 25 ساله (سالانه ٢٠٠٠ هکتار) ‌

دستگاه/ های همکار: قوه قضائیه جمهورى اسلامی ایران، سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح (ناجا)، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: بازنگرى و اجراى شرح خدمات جامع خطر سیلاب در کلیه استان‌ها ‌

خروجی مورد انتظار: برنامه عملیاتی کاهش خطر سیلاب در سطح استانی ‌

دستگاه/ های همکار: کلیه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزى، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور، وزارت راه و شهرسازى، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تدوین و ابلاغ برنامه‌هاى مدیریت بهره‌برداری از سدها براى کاهش خطر سیلاب در پائین‌دست سدها ‌

خروجی مورد انتظار: افزایش ایمنی و کاهش خطر شهر‌هاى پائین‌دست سدها‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تهیه و انتشار نقشه‌هاى پهنه‌بندی سیلاب‌

خروجی مورد انتظار: نقشه‌هاى پهنه‌بندی سیلاب در مقیاس ٢٥٠٠٠:١ تا  ١:١٠٠٠٠(مناطق شهرى و روستایی بر اساس اولویت) ‌

دستگاه/ های همکار: (وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)، وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تکمیل مطالعات و تهیه و پیاده‌سازی (روپرگذارى) نقشه‌هاى حد بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل‌هاى داراى اولویت ‌

خروجی مورد انتظار: مشخص شدن بستر و حریم رودخانه‌ها ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، سازمان نقشه‌برداری کشور، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه ظرفیت عبور ایمن جریان‌هاى سیلابی در رودخانه‌هاى داراى اولویت و اجراى طرح‌هاى ‌ایمن سازى لازم با تأکید بر: الف- محدوده‌هاى شهرى و روستاییب- پائین‌دست سدها ج - محل تقاطع با پل‌ها و شریان‌هاى حیاتی‌

خروجی مورد انتظار: کاهش خطر سیلاب در مناطق مسکونی، افزایش تاب‌آوری در مقابل سیلاب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، وزارت راه و شهرسازى، وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت نفت ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه و اجراى طرح‌هاى لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌هاى داراى اولویت در خارج از شهرها ‌

خروجی مورد انتظار: لایروبی و بازگشایی رودخانه‌ها و مسیل‌ها براى عبور ایمن سیلاب‌هاى 25 ساله (سالانه ١٢٠٠ کیلومتر) ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه، اجرا و نگهدارى طرح‌هاى پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی با اولویت حوضه‌هاى مشرف‌به دشت‌هاى ممنوعه‌

خروجی مورد انتظار: کاهش پیک سیلاب ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور)، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزدارى) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

‌اقدام اولویت‌دار: تعلیم و آموزش بدو خدمت و ضمن خدمت براى کارکنان دستگاه‌هاى اجرایی ذی‌ربط در ارتباط با سیلاب ‌

خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش کارکنان ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، ستاد کل نیرو‌هاى مسلح، وزارت راه و شهرسازى، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت جهاد کشاورزى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: تولید محتوا و برنامه‌هاى آموزشی در ارتباط با مخاطره سیلاب‌

خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش عمومی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور)، وزارت راه و شهرسازى ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: یکپارچه‌سازی و به‌روزرسانی بانک اطلاعات و آمار ایستگاه‌هاى باران‌سنجی کشور‌

خروجی مورد انتظار: بانک اطلاعات برخط بارندگی‌ها در سطح کشور ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان نقشه‌برداری کشور ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: ایجاد و یکپارچه‌سازی بانک اطلاعات به روز ایستگاه‌هاى آب‌سنجی (هیدرومترى) کشور ‌

خروجی مورد انتظار: بانک اطلاعات برخط بارندگی‌ها در سطح کشور ‌

دستگاه/ های همکار: سازمان برنامه و بودجه ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: مطالعه و اجراى طرح‌هاى ساماندهی رودخانه‌هاى خارج از مراکز جمعیتی (کناره بندى و تثبیت سواحل رودخانه‌هاى داراى اولویت) ‌

خروجی مورد انتظار: ساماندهی خارج از شهر (٠٠٦ کیلومتر) ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، قوه قضائیه جمهورى اسلامی ایران (سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و ...)، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح)، وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات (سازمان فضایی ایران)، وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: جمع‌آوری آمار و اطلاعات بارش‌هاى منجر به وقوع سیلاب ‌

خروجی مورد انتظار: بانک اطلاعاتی مشخصات بارش‌هاى به وقوع پیوسته ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت راه و شهرسازى، سازمان نقشه‌برداری کشور ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

اقدام اولویت‌دار: آموزش‌هاى استفاده از سیستم‌هاى دیجیتال و الکترونیک براى آبخیزنشینان ‌

خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش ذینفعان ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت علوم، تحقیقات و فناورى، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران ‌

‌

‌هدف 3: اولویت‌دهی و توسعه اقدامات كاهش خطر و سرمایه‌گذاری در راستاى افزایش تاب‌آوری

اقدام اولویت‌دار: تهیه پیشنهادات لازم جهت سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در کاهش آسیب‌پذیری از سیلاب ‌

خروجی مورد انتظار: قوانین و دستورالعمل‌هاى اجرایی ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت کشور، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت راه و شهرسازى، سازمان حفاظت محیط‌زیست، شوراى عالی استان‌ها، وزارت آموزش و پرورش ‌

دستگاه/ های پشتیبان: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه ‌

‌

‌هدف 4: پاسخ مؤثر به حوادث و سوانح و بازسازى با مشارکت مردم در تمامی ابعاد کالبدى، اقتصادى، اجتماعی، نهادى و محیط زیستی

اقدام اولویت‌دار: مطالعه، اجرا و راه‌اندازی سامانه‌هاى هشدار رودخانه‌های در حوضه‌هاى کوهستانی و یا داراى اولویت مناطق شهرى و روستایی ‌

خروجی مورد انتظار: پیش‌بینی و هشدار سیل شامل زمان، مکان (پهنه) و عمق جریان سیلاب، راه‌اندازی سالانه ٥٠ سامانه هشدار ‌

دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى (سازمان هواشناسی کشور)، سازمان برنامه و بودجه، وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزدارى کشور)، وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌هاى مسلح (سازمان جغرافیایی نیرو‌هاى مسلح) ‌

دستگاه/ های پشتیبان: وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌‌هاى کشور)، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان مدیریت بحران کشور ‌