برنامه اقدام مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک_ وزارت علوم، تحقیقات و فناورى

برنامه اقدام مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک، مجموعه تكالیف و وظایف وزارت علوم، تحقیقات و فناورى است که برگرفته از مواد و بندهاى قانون مدیریت بحران و با توجه به حدود وظایف دستگاه‌ها و اقدامات اولویت‌دار است كه اجراى آن‌ها با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح ضرورت دارد. از آنجا كه برنامه ملی كاهش خطر حوادث و سوانح، رویكرد پیشگیرانه در برابر خسارات و تلفات مخاطرات طبیعی و انسان‌ساز را دنبال می‌کند، مجموعه تكالیف و وظایف دستگاه‌های مشمول قانون مدیریت بحران در این برنامه بر همین اساس تدوین گردیده است. ضرورت دارد این موارد كلی مورد توجه كلیه دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی و نهادهاى عمومی قرار گیرد.
تدوین اقدامات، توسط گروه‌های تخصصی تشکیل‌شده در كمیته كاهش خطر حوادث و سوانح صورت گرفته است. هر یك از گروه‌های تخصصی در ارتباط با یك مخاطره خاص به مطالعات قوانین، مقررات، طرح‌ها، برنامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود در ارتباط با آن مخاطره پرداخته است و با در نظر گرفتن شرایط كنونی كشور، شرایط هر مخاطره و با توجه به حوزه وظایف و اختیارات دستگاه‌های مختلف موضوع ماده ٢ قانون مدیریت بحران كشور به تدوین اقدام‌های اولویت‌دار پرداخته است. در طول تدوین این اقدام‌ها، تیم‌هاى تخصصی جلسات مشتركی با نماینده‌های دستگاه‌های مختلف برگزار کرده‌اند تا در كنار حصول اطمینان از ضرورت پرداخت به هر اقدام، هماهنگی‌های لازم با دستگاه‌ها در ارتباط با حوزه وظایف و مسئولیت آن‌ها نیز انجام گیرد.
در رخداد مخاطرات، تعدادى از دستگاه‌ها مسئولیت مستقیم اقدام و ارائه خدمات به‌صورت سرویس‌دهی مستقیم دارند و تعدادى دیگر تحت تأثیر مخاطره آسیب‌پذیر هستند. ضرورت دارد با هدف ارائه خدمات به بهره‌برداران و سایر دستگاه‌های نیازمند، تدابیر و اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دستگاه مسئول مورد توجه قرار گیرد. كلیه دستگاه‌های مشمول قانون موظف هستند در برابر كلیه مخاطرات متنوع تهدیدكننده دارایی‌های آن‌ها، اقدامات پیشگیرانه‌ای را با هدف كاهش خطر در حوزه مسئولیتی خود انجام دهند.
در فرایند مدیریت خطر و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه با هدف كاهش خطر حوادث و سوانح، تحلیل خطر (شناخت خطرها، شامل ارزیابی مخاطره‌ها و ابعاد آن‌ها، شناخت، تحلیل آسیب‌پذیری‌های محتمل و شناسایی در معرض قرارگیری‌ها) و اقدامات كاهش خطر دو مرحله بنیادین هستند. ضرورت ویژه دارد كه دستگاه‌های مشمول قانون در اتخاذ رویكردها و اجراى اقدامات پیشگیرانه دو مرحله مهم مذكور اهتمام نمایند.
در برنامه اقدام تعدادى از دستگاه‌ها مسئول و تعدادى به عنوان همكار یا پشتیبان تعریف‌شده‌اند. ضرورت دارد كه دستگاه مسئول در تدوین برنامه عملیاتی، در صورت نیاز به همكارى دستگاه دیگر توافق و تفاهم‌های اولیه را انجام داده باشد. در این راستا، سازمان مدیریت بحران كشور مسئولیت هماهنگی و هم‌افزایی فی‌مابین دستگاه‌ها را خواهد داشت. دستگاه مسئول می‌تواند با توجه به تشخیص بالاترین مقاوم مسئول آن دستگاه، کارگروه‌های تخصصی تشكیل داده و با مسئولیت خود نسبت به هماهنگی‌های لازم اقدام نماید. همچنین باید هزینه‌های همكارى و پشتیبانی در ردیف برنامه‌های عملیاتی سالانه دستگاه‌های همكار و پشتیبان لحاظ گردد كه پس از تأیید سازمان مدیریت بحران به سازمان برنامه و بودجه اعلام می‌شود. در ادامه اقدامات اولویت‌دار با مسئولیت وزارت علوم، تحقیقات و فناورى در مخاطره گردوغبار و طوفان گردوخاک، ارائه شده است.

هدف 1: بهبود نظام حكمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تأكید بر مدیریت یكپارچه و هماهنگ
اقدام اولویت‌دار: به اشتراک‌گذاری و انتقال تجربیات ملی در ارتباط با فرونشست زمین و استفاده از تجربیات بین‌المللی
خروجی مورد انتظار: ارائه کمک به کشور‌هاى نیازمند و کسب درآمد از طریق صدور دانش فنی، ارتقاى دانش داخلی با استفاده از تجربیات بین‌المللی
دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، سازمان صداوسیماى جمهورى اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
دستگاه/ های پشتیبان: وزارت امور خارجه جمهورى اسلامی ایران، سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان برنامه و بودجه

هدف 2: تحقق تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در مدیریت بحران بر مبناى درك صحیح و همه‌جانبه از خطر
اقدام اولویت‌دار: انجام پژوهش‌هاى مختلف در خصوص روش‌هاى کاهش و کنترل گردوغبار و طوفان گردوخاک با همکارى دانشگاه‌ها و مراکز علمی در داخل و خارج کشور
خروجی مورد انتظار: ارتقاى شناخت، نوآورى، فناورى و پژوهش‌هاى بنیادى و کاربردى
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى (سازمان هواشناسی کشور)، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان مراتع، جنگل‌ها و آبخیزدارى کشور)، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌اى کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: تعریف، تدوین و اجراى دوره‌هاى آموزشی اختصاصی براى مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و مجریان ذی‌ربط در ارتباط با گردوغبار و طوفان گردوخاک
خروجی مورد انتظار: کاهش خطر، افزایش کارآمدی دستگاه‌های اجرایی
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى (سازمان هواشناسی کشور)، وزارت جهاد کشاورزى (سازمان مراتع، جنگل‌ها و آبخیزدارى کشور)، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌اى کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: افزایش دانش و مهارت دانش‌آموزان و دانشجویان در به حداقل رساندن آسیب‌هاى ناشی از گردوغبار و طوفان گردوخاک
خروجی مورد انتظار: ارتقاى دانش دانش‌آموزان و دانشجویان
دستگاه/ های همکار: وزارت نیرو، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌اى کشور)، وزارت راه و شهرسازى، وزارت جهاد کشاورزى، وزارت کشور
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

اقدام اولویت‌دار: توسعه تحقیقات و پژوهش درخصوص پیشگیرى و کاهش اثرات گردوغبار و طوفان گردوخاک
خروجی مورد انتظار: ارتقاى شناخت، نوآورى، فناورى و پژوهش‌هاى بنیادى و کاربردى
دستگاه/ های همکار: وزارت راه و شهرسازى، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت جهاد کشاورزى و سایر دستگاه‌هاى موضوع ماده ٢ قانون
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت بحران کشور

هدف 3: تحقق جامعه‌محورى مدیریت بحران
اقدام اولویت‌دار: طراحی و تدوین دوره‌هاى تخصصی کوتاه‌مدت و میان‌مدت مرتبط با حرفه‌هاى درگیر در مقوله مدیریت خطر حوادث و سوانح طبیعی
خروجی مورد انتظار: گروه‌ها و تشکل‌هاى غیردولتی متخصص در حوزه سازگارى و کاهش اثرات ناشی از گردوغبار
دستگاه/ های همکار: سازمان مدیریت بحران کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت آموزش پرورش، وزارت کشور (سازمان شهردارى‌ها و دهیارى‌هاى کشور)، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان آموزش فنی و حرفه‌اى کشور)
دستگاه/ های پشتیبان: سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور